Fobilerin Tedavi Yöntemleri
Merhaba, sizlere diğer yazım olan ‘’Fobi Nedir? Genel Bilgiler ve Teşhisi’’ fobiler ile ilgili genel açıklama ve bilgilendirme yapmıştım. Bugün fobilerin tedavi yöntemleri hakkında detaylı ve bilimsel araştırmalara dayanan veriler aktaracağım, keyifli okumalar.
Fobilerin tedavi amacı yaşam kalitesini artırmak, bu şekilde fobilerinizle sınırlı kalmamanız sağlanmaktadır. Tepkilerinizi, düşüncelerinizi ve duygularınızı nasıl daha iyi yöneteceğinizi ve bunlarla nasıl ilişki kuracağınızı öğrenirken, endişenizin ve korkunuzun azaldığını ve artık hayatınızı kontrol edemediğini görmenizi sağlamaktadır. Tedavi genellikle bir seferde belirli bir fobiye yöneliktir gerçekleşmektedir. Fobileri tedavi etmek için kullanılan çeşitli yöntemler vardır. Bu yöntemlerden bazıları psikoterapi, sanal gerçeklik, sistematik duyarsızlaştırma, ilaç ve hipnoterapidir.
Fobilerin Tedavi Yöntemleri
1.Psikoterapi
Psikoterapi, bireylerin duygusal ve davranışsal sorunlarının çözümünü, ruh sağlıklarının geliştirilmesi ve korunmasını amaçlamaktadır. Psikoterapi size hayatınızın kontrolünü elinize almayı ve karşınıza çıkabilecek zorluklarla gerektiği gibi mücadele etmeyi öğrenmenizde yardımcı olur.
1.1 Maruz Kalma Terapisi – Alıştırma Terapisi (Exposure)
Maruz kalma terapisi, korktuğunuz nesneye veya duruma yanıtınızı değiştirmeye odaklanır. Özel fobinizin kaynağına ve ilgili düşüncelere, hislere ve duyumlara kademeli olarak tekrar tekrar maruz kalmak, endişenizi yönetmeyi öğrenmenize yardımcı olur. Bu teknik, yalnızca bir kişi, korkulan nesne veya durumdan kaçınılması veya ondan kaçmasının üstesinden geldiğinde test edilir. Fobilerinden az sıkıntı çeken insanlar genellikle korkularına uzun süre maruz kalmaya ihtiyaç duymazlar. Örneğin, asansörlerden korkuyorsanız, terapiniz yalnızca asansöre binmeyi düşünmekten, asansör resimlerine bakmaktan, asansöre yaklaşmaktan, asansöre adım atmaktan ilerleyebilir. Sonra, bir kat sürüşe çıkabilir, daha sonra birkaç kat binebilir ve sonra kalabalık bir asansöre binebilirsiniz.
1.2. Bilişsel Davranışçı Terapi
Bilişsel davranışçı terapi (BDT) yaygın bir konuşma terapisi türüdür. BDT yanlış veya olumsuz düşüncenin farkına varmanıza yardımcı olur, böylece zorlu durumları daha net bir şekilde görebilir ve bunlara daha etkili bir şekilde cevap verebilirsiniz. Stresli yaşam durumlarını daha iyi yönetmeyi öğrenen herkese yardımcı olacak etkili bir araç olabilir. BDT, çocuklar ve ergenlerdeki fobiler için de etkili bir tedavidir. Çocukları hedef alan bir BDT programına örnek olarak ‘’Coping Cat’’ verilebilir. Bu tedavi programı, sosyal fobiyi tedavi etmek için 7-13 yaş arası çocuklarla birlikte kullanılabilir. Bu program olumsuz düşünceyi azaltmak, problem çözmeyi arttırmak ve çocukta işlevsel bir başa çıkma görünümü sağlamak için çalışmaktadır. Genel olarak, Bir klinik çalışmada, insanların% 90’ının başarılı BDT tedavisinden sonra artık fobik reaksiyon göstermediği gözlenmiştir.
1.3. EMDR
EMDR bir psikoterapi çeşididir, bu terapi boyunca zihnimizde yer alan anılarımıza ait bilgileri yeniden işleriz. Danışanlardaki rahatsızlığın nedeninin, olumsuz ve kötü olarak depolanmış hafıza ve anılar olduğunu belirten ve tedavide adaptif (uyumsal) bilgi işleme modelinin rehberliğinde bu kötü anıları değiştiren bir psikoterapidir.
Hakemli bir klinik araştırmada göz hareketlerinin duyarsızlaştırılması ve yeniden işlemenin (EMDR) bazı fobilerin tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir. Özellikle travma sonrası başlayan fobiler tedavi etmek için kullanılan EMDR’nin, köpek ısırmasını izleyen, köpeklerin korkusu gibi belirli bir travmanın ardından fobi semptomlarını hafifletmede etkili olduğu gösterilmiştir.
2. İlaç Tedavisi
İlaçlar, korktuğunuz nesne veya duruma karşı düşündüğünüz veya maruz kaldığınız anksiyete ve panik semptomlarını azaltmaya yardımcı olur. İlk tedavi sırasında, uçağa binmeden önce, kamuya açık konuşma yapmadan önce ya da bir MRI prosedüründen geçmek gibi nadir karşılaşılan durumlarda özel, kısa süreli şekillerde de kullanılabilmektedir.
2.1. SSRIs ve MAOIs
İlaçlar, belirli bir korkutucu nesne veya durumdan endişe duyma ve korku düzenlemeye yardımcı olur. SSRI veya MAOI gibi antidepresan ilaçlar, bazı fobi vakalarında yardımcı olabilir. Genellikle tedaviye başladıktan sonra 1-2 ay içersinde sonuç elde edilmektedir. Antidepresanların erken dönemde kesilmesi ise hemen hemen her zaman fobinin tekrar alevlenmesine neden olmaktadır, bu durum klinik gözlemle ayarlanması gerekmektedir. SSRI’lar (antidepresanlar), beyindeki bir nörotransmiter olan serotonine etki eder.
2.2. Benzodiazepinler
Bu gibi sakinleştirici ilaçlar , insanların hissettiği kaygı miktarını azaltarak rahatlamalarına yardımcı olabilecek şekilde reçete edilebilir. Benzodiazepinler şiddetli semptomların akut tedavisinde faydalı olur, ancak risk-fayda oranı fobik bozukluklarda uzun süreli kullanımlarına karşıdır. Bu ilaç sınıfının son zamanlarda alkol kötüye kullanımı gibi olumsuz davranışlarla birlikte kullanıldığında etkili olduğu gösterilmiştir.
2.3. Beta Bloker
Beta blokerleri, terleme, artmış kalp hızı, yüksek tansiyon, titreme ve çarpma kalp hissi gibi adrenalinin uyarıcı etkilerini durdurabileceklerinden başka bir tıbbi seçenektir. Fobik olaydan önce beta blokerler alınarak bu semptomlar azaltılır ve olay daha az korkutucu olur.
3.Sistematik Duyarsızlaştırma
Bu teknik maruz kalma terapisi ile birbirine çok benzer şekilde ilerler ama aralarında farklı hedefler ve farklı mekanizmalar vardır. Duygusal ve endişeli tepkilerin azaltılmasını amaçlamaktadır. Aynı zamanda hastalar kendilerini sınırlandırırlar ve durumlardan kaçınırlar. Bu vesileyle, korkunun öğrenilip öğrenilmediğinin, onu ortadan kaldırmak için öğrenilebileceği fikrinin bir kısmı: terapötik çabalar, öznenin uyarımın aktif olarak üreteceği kaygıdan kurtulmaya odaklanacaktır. Teşvik ve gevşeme, kayıtsızlık ya da diğer alternatifler arasında başka bir şey yaratmak için uyaran ve korku arasındaki ilişkiyi ortadan kaldırmayı öğrenecek şekilde, sürekli olarak tersine ve karşıt tepkilere karşı sürekli olarak mücadele etmeye çalışılır. Başka bir deyişle, karşı koşullanmaya dayanır. Her iki teknik, eğitimli profesyoneller tarafından doğru bir şekilde uygulandıklarında ve her bir hastanın ve durumun gereksinimlerini, özelliklerini dikkate alarak fobilerin tedavisi için çok etkili olmaktadır.
4. Sanal Gerçeklik Terapisi
Sanal gerçeklik terapisi, fobik insanların korkulan bir nesneyle yüzleşmelerine yardımcı olan başka bir tekniktir. Fiziksel dünyada mümkün olamayacak veya etik olamayacak sahneler oluşturmak için sanal gerçekliği kullanır. Sistematik duyarsızlaştırma tedavisine göre bazı avantajlar sunar. İnsanlar sahneleri kontrol edebilir ve gerçekte ele alabileceğinden daha fazla pozlamaya dayanabilir. Sanal gerçeklik, yalnızca bir sahneyi hayal etmekten daha gerçekçidir; terapi özel bir odada gerçekleşir ve tedavi etkilidir.
5. Hipnoterapi
Hipnoterapi tek başına ve fobileri tedavi etmek için sistematik duyarsızlaştırma ile birlikte kullanılabilir. Bu terapi ile fobinin altında yatan neden ortaya çıkarılabilir. Fobiye, kişinin hatırlamadığı, baskı olarak bilinen bir olay olan geçmiş bir olay neden olabilir. Zihin bilinçli zihnin travmatik hatıralarını, kişi onlarla ilgilenmeye hazır olana kadar baskılar. Hipnoterapi ayrıca farklı durumlar sırasında ortaya çıkan şartlı tepkileri de ortadan kaldırabilir. İnsanlar ilk önce hipnotik bir transa, bilinçaltının geri alınabileceği son derece rahat bir duruma yerleştirilir. Bu durum insanları, önerilere daha açık hale getirmekte ve bu da arzu edilen değişimi ortaya koymaktadır. Eski anıları bilinçli bir şekilde ele almak, bireylerin olayı anlamalarına ve daha az tehdit edici bir ışık altında görmelerine yardımcı olur.
Psikolog Büşra TİMEL ÇETİN
Instagram: psikologbusratimel
Twitter: pskbusratimel
